Prenatale kinderbescherming: Nederland gidsland?

Samenvatting

In Nederland is de afgelopen twintig jaar een rechtspraktijk ontstaan waarin al vóór de geboorte kinderbeschermingsmaatregelen kunnen worden opgelegd om te voorkomen dat een kind beschadigd of in onveilige omstandigheden aan het leven begint. Het gaat onder meer om ondertoezichtstelling van een nog niet geboren kind en dwangopname van (of andere vormen van verplichte zorg voor) zwangere vrouwen met een psychische ziekte of een verslavingsproblematiek. Sinds kort lijkt ook verplichte anticonceptie (mede) ter bescherming van een nog niet verwekt kind, tot de mogelijkheden te behoren. De juridische grondslag berust op creatieve interpretatie van regelgeving op het gebied van het jeugdrecht en gedwongen zorg voor psychiatrische patiënten. In België ontbreekt een wettelijke grondslag voor vergelijkbare maatregelen, zodat er daar bij risicozwangerschappen vóór de geboorte uitsluitend aan vormen van bemoeizorg te denken valt. Terwijl de Nederlandse praktijk in de Vlaamse discussie als mogelijk voorbeeld gezien wordt, zijn er bij de onderbouwing van die praktijk ook vragen te stellen. Een fundamentele onduidelijkheid betreft de vraag wat of wie men nu eigenlijk wil beschermen: gaat het om de foetus of om het toekomstige kind? Ook ontbreekt een duidelijk kader voor de beoordeling van de proportionaliteit van inbreuken op de grondrechten van zwangere vrouwen. Full text lezen (enkel abonees)